نویسنده : سید احمد سجادی
منبع :راسخون


 

6. میزان و چگونگی استفاده از رسانه‌ها

یکی از مهارت‌های ارتباطی مدیران، استفاده از رسانه‌ها برای آگاهی از جامعه و همچنین آگاهی دادن به جامعه است.
در میان تعاملات سازنده، ارتباط با رسانه‌ها بسیار مهم است. در واقع یکی از نقش‌های اصلی روابط عمومی، تعامل مثبت و مؤثر با این گونه ابزارها است.
واژه رسانه به معنی «رساندن» و به هر وسیله‌ای اطلاق می گردد که انتقال دهنده فرهنگ‌ها و افکار باشد و منظور، آن دسته از وسائل است که مورد توجه تعداد بسیاری از مردم است که از تمدن جدید به وجود آمده است. رسانه‌های هر عصر ماهیت جامعه آن عصر را معین می‌کند.
در گفتگوهای روزمره، واژه رسانه به گروهی از ابزارهای ارتباطی اطلاق می شود، که اطلاعات را به مخاطبان می‌رساند اطلاق می‌شود و اصطلاحاً رسانه‌های جمعی (مثل تلویزیون، رادیو، روزنامه، فیلم و مجلات) نامیده می‌شود. البته بشر، رسانه‌هایی را که از روزهای اول برای برقراری ارتباط مورد استفاده قرار می‌داده است مانند زبان کلامی، ایما و اشاره، موزیک، تزئینات، نقاشی و...را هم رسانه می‌داند ولی امروزه واژه‌ رسانه، معنایی وسیع‌تر و اصولی‌تر دارد.
اکنون آن‌چه مصداق این تعریف است وسایلی همانند روزنامه‌ها، مجلات، رادیو، تلویزیون، ماهواره، اینترنت، دیسک‌های نوری، ویدئو و... است.
البته می‌توان رسانه‌ها را به چهار دسته‌ اصلیِ رسانه‌های چاپی، الکترونیکی، دیجیتال و شبکه تقسیم کرد:
الف – رسانه‌های چاپی مانند روزنامه و مجله
ب – رسانه‌های الکترونیک مانند رادیو و تلویزیون
ج – رسانه‌های دیجیتال مانند سی دی، دی وی دی، هارد دیسک، فلاپی دیسک و فلش دیسک
د – رسانه‌های شبکه مجموعه‌ای که ارتباط با آن مستلزم برقراری ارتباط بین چند رسانه و اتصالات شبکه‌ای است؛ مانند اینترنت و ماهواره.
رسانه‌هایی که بیشتر مورد استفاده قرار می‌گیرد به قرار زیر است:

1. روزنامه‌ها

روزنامه رسانه‌ای است که روزانه، جدیدترین اخبار و اطلاعات را در حوزه‌های مختلف فرهنگی، هنری، ورزشی، سیاسی و اقتصادی به اقشار مختلف جامعه ارائه می‌ کند. همواره روزنامه‌ها مکتوب منتشر می‌شوند و این مکتوب بودن، آثار مثبت و منفی فراوانی به دنبال دارد که مسئولان و دست اندرکاران روزنامه‌ها به هدف دستیابی به آثار مثبت آن تلاش می‌کنند.

2. مجلات

مجله، رسانه‌ای است مکتوب، دارای صفحاتی بیشتر از روزنامه با اهداف خاص و از پیش تعیین شده.

3. رادیو

رادیو، رسانه‌ای است صوتی که با استفاده از امواج به انتقال مطالب می‌پردازد.

4. تلویزیون

پرمخاطب‌ترین رسانه در جهان، تلویزیون است و این میزان در ایران به مراتب بیشتر است. این گونه گونی و فراوانی مخاطب به دلیل وجود صدا و تصویر هم-زمان است. از تلویزیون به عنوان بهترین رسانه جمعی استفاده می‌کنند و همواره نقد و نظر درباره این رسانه بیشتر و پرجنجال‌تر از بقیه رسانه‌ها بوده است؛ حتی رسانه‌هایی چون روزنامه‌ها و مجلات برای جذب مخاطبان خود به تلویزیون و جذابیت‌های آن متوسل می‌شوند.

5. سینما

سینما پس از مطبوعات و رادیو و تلویزیون یکی از وسایل ارتباط جمعی و از رسانه‌های همگانی نسبتاً جدید است که فرهنگ خاص خود را نیز اقتضا می‌کند. بشر پس از دو دوره فرهنگ گفتاری و نوشتاری اکنون به دروازه فرهنگ تصویری با گستردگی فراوانش وارد می‌شود. سینما یکی از پیشرفته‌ترین رسانه‌های همگانی است که انواع هنرها را با پیچیده‌ترین روش‌ها جمع‌آوری نموده است.

6. ماهواره

ماهواره‌های تلویزیونی ماهواره‌هایی هستند که در واقع به عنوان فرستنده پرقدرت تلویزیونی در فضا عمل می‌کنند. مهم‌ترین برتری ماهواره تلویزیونی است که می‌تواند تمامی نقاط کور هر کشور را تحت پوشش درآورد که فرستنده‌های زمینی قادر به پوشش آن‌ها نیستند.

7. اینترنت

از طریق این فناوری جدید می‌توان پست الکترونیکی ایجاد کرد و بدون صرف وقت و هزینه‌های پستی زیاد، عکس‌ها و نامه‌های متنی خود را برای یک یا چندین نفر هم زمان فرستاد؛ هم‌چنین می‌توان سایت‌های مختلفی ایجاد کرد و از این طریق به شبکه جهانی وب پیوست و از توان آن استفاده نمود.
ویژگی اصلی رسانه‌ها همه جا بودن آن‌هاست. بر خلاف مدرسه و دیگر ارکان حیات انسانی، رسانه‌ها فراگیرند و می‌توانند کلاسی بی‌دیوار با میلیاردها مخاطب تشکیل دهند. البته رسانه‌ها وظیفه حراست از محیط را نیز به عهده دارند. آن‌ها باید همبستگی کلی بین اجزای جامعه در پاسخ به نیازهای محیطی ایجاد کنند. آنها همچنین مسئولیت انتقال میراث اجتماعی از نسلی به نسل دیگر را به عهده دارند.
حیات هر سازمان به داشتن ارتباط دو سویه درون و برون سازمانی و تبلیغات و کسب اطلاعات به روز و مفید بستگی دارد و این جاست که لزوم وجود روابط عمومی واقعی نمایان می‌شود.
داشتن اطلاعات موثق، دقیق و به موقع و فرستادن صحیح آن با توجه به هدف و ساختار، بزرگ‌ترین سرمایه هر سازمان است.
در سیره نبوی صلی الله علیه و آله اهمیت رسانه در مسئله غدیر خم کاملا آشکار است. خداوند از طریق وحی از رسول اکرم صلی الله علیه و آله می‌خواهد که ولایت حضرت علی علیه السلام را به گوش جهانیان برساند و در این امر الهی هیچ قصوری صورت نگیرد:

یا أَیُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ ما أُنْزِلَ إِلَیْکَ مِنْ رَبِّکَ وَ إِنْ لَمْ تَفْعَلْ فَما بَلَّغْتَ رِسالَتَهُ وَ اللَّهُ یَعْصِمُکَ مِنَ النَّاسِ إِنَّ اللَّهَ لا یَهْدِی الْقَوْمَ الْکافِرِینَ :

ای پیامبر! آنچه از سوی پروردگارت بر تو نازل شده است، کاملا (به مردم) برسان و اگر نکنی، رسالت او را انجام نداده‏ای. خداوند تو را از (خطرات احتمالی) مردم، نگاه می‏دارد و خداوند، جمعیت کافران (لجوج) را هدایت نمی‏کند. (27)
حضرت علی علیه السلام درباره پیام‌رسانی صحیح و اهمیت رسانه می‌فرمایند:

رَسُولُکَ تَرْجُمَانُ عَقْلِکَ وَ کِتَابُکَ أَبْلَغُ مَا یَنْطِقُ عَنْکَ :

پیام رسان تو (برای دیگری) بیانگر عقل تو است و نامه تو رساترین چیزی است که از جانت تو سخن می‌گوید. (28)
یکی از وظایف مهم و حساس روابط عمومی‌ها ارتباط با رسانه‌هاست که می‌توانند در هموارسازی کارهای سازمان کمک بسزایی کنند. در این راستا یکی از مشکلات روابط عمومی‌ها، عدم شناخت و آگاهی آنها از ظرفیت‌های مناسب رسانه‌ها برای وظایف ذاتی است. اگر روابط عمومی‌های سازمان‌ها تعامل مناسبی با رسانه به معنای عام نداشته باشند و نتوانند با رفتار بهینه از این ظرفیت استفاده کنند، این فرصت بی‌بدیل و ممتاز را از دست خواهند داد.
روابط عمومی‌ها با گشودن آغوش خود به سمت رسانه‌های منصف و غیر معارض می‌توانند اخبار خود را با سرعت زیاد، بهای کم و در شعاع و دامنه‌ گسترده پراکنده کنند. بنابراین سازمان بدون تعامل با رسانه، فلج و علیل است.
از کارکردهای دیگر رسانه‌ها، جنبه آموزشی آن است. استفاده از نرم‌افزارهای آموزشی چند‌رسانه‌ای، می‌تواند هنگام رویارویی با محدودیت‌های منابع آموزشی در بالا بردن سطح آموزش بسیار مفید و به صرفه باشد.

استفاده منفی از رسانه‌ها

رسانه‌ها علاوه بر نقش سازنده‌ای که می‌توانند داشته باشند، تأثیرات زیانباری هم دارند.
رسانه‌ها می‌توانند دنیایی از باورها و اخبار نادرست را به گیرنده پیام‌ منتقل کنند بدون اینکه فرصت اظهار‌نظر به گیرندگان پیام بدهند؛ به طور مثال افراط در استفاده از رسانه‌ای مانند اینترنت، مخاطب را به اینترنت معتاد می کند و منفعل و فاقد قدرت تصمیم‌گیری بار می‌آورد.
امروزه رسانه‌ها در جای جای زندگی خصوصی افراد آزادانه گام می‌زنند و اندیشه‌ها، فرهنگ‌ها و سنت‌ها را دچار دگرگونی کرده‌اند. به این ترتیب حریم خصوصی افراد بسیار محدود شده است.
به باور برخی از اندیشمندان سیاسی کشورمان در حال حاضر، جنگ، مهم‌ترین اصل سیاست خارجی کشورهای غربی است و از این رهگذر، رسانه‌ها به نمایندگان دولتمردان جنگ افروز مبدل شده‌اند.
کنترل یهود بر رسانه‌های گروهی، تنها در چند کشور غربی محدود نیست، بلکه در تمام جهان وجود دارد بگونه‌ای که کنترل رسانه‌ای یهود، سیاست خارجی بسیاری از کشورهای صنعتی و پیشرفته را تعیین می‌کند و به جای منافع آنها به منافع یهود می‌اندیشد. اگر این کنترل رسانه‌ای نبود، جنگ خلیج فارس، جنگ عراق، تهاجم به لبنان و.... صورت نمی‌گرفت و جان بسیاری از مردم حفظ می‌شد.
امام خمینی (ره) درباره وظایف و رسالت رسانه می‌فرمودند:
«به طور کلى در هر کشورى مطبوعات آن کشور و تلویزیون و رادیوی آن کشور باید در مسیر آن ملت و در خدمت ملت باشد. مطبوعات باید ببیند که ملت چه مى‏خواهد؛ مسیر ملت چیست؛ روشن‏گرى از این طریق داشته باشد و مردم را هدایت کند.» (29)
مقام معظم رهبری نیز فرموده‌اند:
«من مطبوعات را یک پدیده ضروری و لازم و اجتناب‏ناپذیر برای جامعه‏ خودمان و هر جامعه‏ای می‏دانم. بنده برای مطبوعات سه وظیفه قائلم:
1. نقد و نظارت
2. اطلاع رسانی صادقانه و شفاف
3. طرح و تبادل آرا و افکار در جامعه» (30)
در فرهنگ مدیریتی و فرماندهی باید با چشمانی بیدار به نقش مفید و مضر رسانه‌ها نگریسته شود و از کارکرد صحیح آن در ارتقای فرهنگ سازمانی و بهره‌وری استفاده کرد.

پی نوشت ها :

27. سوره مبارکه مائده، آیه67.
28. نهج‌البلاغه، حکمت293.
29. صحیفه نور، ج7، ص18.
30. منشور اخلاق رسانه‌ای.

ادامه دارد
/ع